ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ

Στιγμιότυπα από το 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής

Με τη συμμετοχή 41 διακεκριμένων επιστημόνων από τον χώρο της Φαρμακευτικής και της Ιατρικής και 411 συνέδρων ολοκληρώθηκε το 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής, στις 5 και 6 Μαΐου 2018, στη Θεσσαλονίκη.
Το Συνέδριο διοργάνωσε ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης και τελούσε υπό την αιγίδα των τριών Τμημάτων Φαρμακευτικής (ΑΠΘ, ΕΚΠΑ και Πανεπιστημίου Πατρών) και του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου.

Στιγμιότυπο από τη συνεδριακή αίθουσα

Ο πρόεδρος του ΦΣΘ, κ. Διονύσιος Ευγενίδης, στην εναρκτήρια ομιλία του

Στην επίσημη έναρξη του συνεδρίου ο πρόεδρος του Φ.Σ. Θεσσαλονίκης, κ. Διονύσιος Ευγενίδης, καλωσόρισε τους συνέδρους και επισήμανε ότι «Συνέδρια όπως το δικό μας, το Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής, έρχονται να καλύψουν εν μέρει το κενό της διά βίου εκπαίδευσης των συναδέλφων μας. Και επισημαίνω ότι ο Σύλλογός μας έχει αρχίσει τη δια βίου εκπαίδευση των φαρμακοποιών της Θεσσαλονίκης από το 2000». Επιπλέον, τόνισε πόσο σημαντική είναι η συνεργασία φαρμακοποιών – γιατρών προς όφελος των πολιτών και για τη διασφάλιση της Δημόσιας Υγείας.

Στιγμιότυπο από τη συνεδριακή αίθουσα

Ο πρόεδρος του ΠΦΣ, κ. Κυριάκος Θεοδοσιάδης, απευθύνει χαιρετισμό.

Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου έλαβαν χώρα 5 στρογγυλά τραπέζια και 11 ομιλίες ιατρικού και φαρμακευτικού ενδιαφέροντος. Αναλυτικότερα:

Η κα Δήμητρα Χατζηπαύλου-Λίτινα, καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας,
πρόεδρος του Τμήματος Φαρμακευτικής ΑΠΘ

Η καθηγήτρια Δ. Χατζηπαύλου-Λίτινα με τους δευτεροετείς φοιτητές της,
τον πρόεδρο του ΦΣΘ κ. Διον. Ευγενίδη και τον γραμματέα του ΦΣΘ κ. Αργ. Αργυρόπουλο

Οι εργασίες ξεκίνησαν το πρωί του Σαββάτου, με την ομιλία της καθηγήτριας του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ, κυρίας Δήμητρας Χατζηπαύλου-Λίτινα, με θέμα «Ανόργανα Φάρμακα… με ρεαλισμό!». Κατά τη διάρκεια της ομιλίας της, επισήμανε ότι «Τα ανόργανα φάρμακα (με τη μορφή ορυκτών ή μη) αποτέλεσαν για μεγάλο χρονικό διάστημα τα μόνα όπλα στη θεραπευτική φαρέτρα. Η κατάσταση όμως άλλαξε άρδην με τη μεγάλη επανάσταση στη Χημεία, την ανάπτυξη της Φαρμακευτικής Χημείας ως ιδιαίτερο ερευνητικό και επιστημονικό πεδίο στην επιστήμη της Φαρμακευτικής. Η ταυτοποίηση των μοριακών στόχων που ευθύνονται για τις διάφορες νόσους, η οργανολογία και οι τεχνικές που αναπτύχθηκαν μαζί με τη χρήση των υπολογιστών και της συνδυαστικής Χημείας οδήγησαν στην ανάπτυξη των οργανικών και βιοτεχνολογικών φαρμάκων, περιορίζοντας πάρα πολύ τη χρήση των ανόργανων φαρμάκων». 

Για την επιστημονική εξακρίβωση και την ερευνητική επιβεβαίωση 28 φοιτητές του Φαρμακευτικού Τμήματος κινήθηκαν με τη βοήθεια καταλλήλων ερωτηματολογίων να συγκεντρώσουν και να επεξεργασθούν στατιστικά πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη, συνταγογράφηση και κίνηση ανοργάνων φαρμάκων στα φαρμακεία του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά και παρουσιάστηκαν από τους ίδιους κατά τη διάρκεια του συνεδρίου. Στο προεδρείο ήταν ο γραμματέας του ΦΣΘ κ. Αργύρης Αργυρόπουλος.

Ο κ. Πλάτων Μαγκριώτης, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών

Ο αναπληρωτής καθηγητής Πλάτων Μαγκριώτης με την καθηγήτρια Ελένη Σκαλτσά και
το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Χαράλαμπο Σαρδέλη

«Οι τελευταίες ανακαλύψεις σύμφωνα με τις οποίες β-λακτάμες γενικά μπορούν να δράσουν ως αναστολείς βασιζόμενοι στον μηχανισμό των πρωτεασών της σερίνης, καθώς και της βασιζόμενης στο ακυλο-συνένζυμο-Α ακυλοτρανσφεράσης της χοληστερίνης, το οποίο αυτό ένζυμο είναι βασικά υπεύθυνο για τη δημιουργία της αθηροσκληρωτικής στεφανιαίας νόσου,  όπως επίσης το δημοσιευμένο δυναμικό τους για τη θεραπεία διαφόρων νευρολογικών ασθενειών όπως η αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση (νόσος του Lou Gehrig),  υπαγορεύουν ότι η ανάπτυξη νέας μεθοδολογίας για την καταλυτική εναντιοεκλεκτική σύνθεση υποκατεστημένων β-λακταμών μπορεί να αποδειχθεί πάρα πολύ χρήσιμη για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών και άλλων, εξαιρετικά χρήσιμων, φαρμάκων». Τα παραπάνω τόνισε ο κ. Πλάτων Μαγκριώτης, αναπληρωτής καθηγητής στο Εργαστήριο Φαρμακευτικής Χημείας του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του με θέμα «Καινοτόμοι μέθοδοι σύνθεσης και φαρμακολογικές δραστικότητες β-λακταμών». Στο προεδρείο ήταν κυρία Ελένη Σκαλτσά, καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ, και το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Χαράλαμπος Σαρδέλης.

Στιγμιότυπο από το στρογγυλό τραπέζι «Καρδιολογία & Φάρμακα»

Το πρώτο στρογγυλό τραπέζι, με θέμα «Καρδιολογία & Φάρμακα», πραγματοποιήθηκε το πρωί του Σαββάτου, με προεδρεύοντες τον κ. Ιωάννη Κανονίδη, καθηγητή Καρδιολογίας ΑΠΘ, διευθυντή Β' Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ και πρόεδρο της ΚΕΒΕ, και τον γραμματέα του ΦΣΘ κ. Αργύρη Αργυρόπουλο.

Ο κ. Μιχαήλ Δούμας, επίκουρος καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ

Στο πλαίσιο αυτό, και μιλώντας για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης, ο κ. Μιχαήλ Δούμας, επίκουρος καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ, τόνισε ότι «Η σύγχρονη τάση στην αντιμετώπιση της υπέρτασης είναι η εξατομίκευση της θεραπείας με βάση τα χαρακτηριστικά των ασθενών, τα συνυπάρχοντα νοσήματα, τις ενδείξεις και τις αντενδείξεις των αντιυπερτασικών φαρμάκων. Δυστυχώς, όμως, παρά την ύπαρξη τόσο πολλών και αποτελεσματικών αντιυπερτασικών φαρμάκων, ο έλεγχος της υπέρτασης παραμένει ανεπαρκής (σε < 50% των περιπτώσεων), υπογραμμίζοντας την ανάγκη για εντατικότερες προσπάθειες όλων των επαγγελματιών υγείας προς την κατεύθυνση αυτή».

Ο κ. Βασίλειος Σκέμπερης, επίκουρος καθηγητής Καρδιολογίας, Γ΄ Καρδιολογική Κλινική ΑΠΘ

Μιλώντας για τις αρρυθμίες και την αντιπηκτική αγωγή, ο κ. Βασίλειος Σκέμπερης, FESC, επίκουρος καθηγητής Καρδιολογίας, Γ΄ Καρδιολογική Κλινική ΑΠΘ, επισήμανε ότι «στη μελέτη Framingham η Κολπική Μαρμαρυγή αποδείχτηκε ότι αποτελεί μια προθρομβωτική κατάσταση. Η αντιπηκτική αγωγή αποτελεί “εκ των ων ουκ άνευ” προϋπόθεση». Και συμπλήρωσε πως μια πρόσφατη μετα-ανάλυση, που συμπεριέλαβε όλες τις μεγάλες μελέτες που αναφέρονται στα νέα αντιπηκτικά, έδειξε ότι είναι ασφαλέστερα, δραστικότερα και αποτελεσματικότερα σε σχέση με τους ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και Κολπική Μαρμαρυγή AF.

Ο κ. Ιωάννης Αλευρούδης, ειδικός καρδιολόγος, επιστημονικός συνεργάτης Β’ Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ

Στο καίριο ερώτημα «ποια η αλληλεπίδραση των καρδιολογικών με άλλα φάρμακα» ήρθε να δώσει απαντήσεις ο κ. Ιωάννης Αλευρούδης, MD, ειδικός καρδιολόγος, επιστημονικός συνεργάτης Β’ Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ. Ο κ. Αλευρούδης υπογράμμισε ότι «Η αλληλεπίδραση μεταξύ φαρμάκων αποτελεί ένα κοινό πρόβλημα που προκαλεί μεγάλο αριθμό εισαγωγών στα νοσοκομεία, με συχνά θανατηφόρες συνέπειες. Ο γηράσκων πληθυσμός αναγκάζεται να λαμβάνει μεγαλύτερο αριθμό φαρμάκων, οδηγείται σε πολυφαρμακία και, μοιραία, σε υψηλότερη πιθανότητα αλληλεπίδρασης μεταξύ των φαρμάκων αυτών». Και συμπλήρωσε πως «οι καρδιολογικοί ασθενείς εμφανίζουν ένα ευρύ φαινότυπο νοσηροτήτων. Έτσι ενώ ο ασθενής θεραπεύεται, π.χ. για μια αρρυθμία, ταυτόχρονα μπορεί να εμφανίσει αρτηριακή υπέρταση, έμφραγμα, εμβολή, σακχαρώδη διαβήτη, λοίμωξη αναπνευστικού, οξεία κοιλία κ.τ.λ., που θα περιπλέξει τη φαρμακευτική αγωγή».

Ο κ. Δημήτριος Κρικίδης, ειδικός καρδιολόγος, επιστημονικός συνεργάτης Β' Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ

Η «Φαρμακευτική αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας» ήταν το θέμα που ανέπτυξε ο κ. Δημήτριος Κρικίδης, MD, MSc, ειδικός καρδιολόγος, επιστημονικός συνεργάτης Β’ Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, επισήμανε ότι «Φάρμακο εκλογής για την επίτευξη του στόχου της LDL χοληστερόλης είναι η χορήγηση στατίνης, στη μέγιστη επιτρεπτή ή ανεκτή δόση. Σε ασθενείς που δεν επιτυγχάνουν τον στόχο της LDL-C με τη χορήγηση στατίνης, εκτιμάται το ενδεχόμενο προσθήκης εζετιμίμπης, με στόχο επιπλέον ελάττωση της LDL-C κατά 20-25%. Σε ασθενείς που δεν επιτυγχάνουν τον στόχο της LDL-C παρά τη χορήγηση συνδυασμού στατίνης και εζετιμίμπης, συστήνεται η προσθήκη αναστολέα της PCSK9, με στόχο επιπλέον ελάττωση της LDL-C κατά 60%. Σε ασθενείς με υψηλά τριγλυκερίδια συστήνεται η προσθήκη φαινοφιμπράτης ή ω-3 λιπαρών οξέων, σε συνδυασμό πάντα με αυστηρή σύσταση για αλλαγή των υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών».

Διακρίνονται από αριστερά οι κ.κ. Ι. Αλευρούδης, Δ. Κρικίδης, Β. Σκέμπερης, Ι. Κανονίδης,
Διον. Ευγενίδης, Μ. Δούμας και Αργ. Αργυρόπουλος.

Ο κ. Σωτήριος Νικολαρόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής 
του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών

Ο αναπληρωτής καθηγητής Σωτήριος Νικολαρόπουλος
με το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Γεώργιο-Κωνσταντίνο Κιοσέ

«30 Αυγούστου 2017: Ηδονοβλεψίες στην κλειδαρότρυπα της αιωνιότητας» ήταν το πολύ ενδιαφέρον θέμα που ανέπτυξε ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Σωτήριος Νικολαρόπουλος, ο οποίος διευκρίνισε ότι «την ημερομηνία αυτή, ο FDA έλαβε μια ιστορική απόφαση εγκρίνοντας για πρώτη φορά εξατομικευμένη γονιδιακή θεραπεία και εγκαινιάζοντας έτσι μια νέα και πολλά υποσχόμενη προσέγγιση στη θεραπεία νεοπλασιών και άλλων σοβαρών ασθενειών. Συγκεκριμένα, ενέκρινε τη χρήση του Kymriah (tisagenlecleucel) σε σοβαρές παιδιατρικές νεοπλασίες του τύπου της οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας (ALL). Η θεραπεία αυτή είναι η πρώτη (κυριολεκτικά) εξατομικευμένη θεραπεία, η οποία δημιουργείται χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τα Τ-λεμφοκύτταρα του ασθενούς». Στο προεδρείο ήταν το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ, κ. Γεώργιος-Κωνσταντίνος Κιοσές.

Ο κ. Δημήτριος Ρέκκας, αναπληρωτής καθηγητής στον Τομέα Φαρμακευτικής Τεχνολογίας,
πρόεδρος του Τμήματος Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ

Ο αναπληρωτής καθηγητής Δημήτριος Ρέκκας με το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Γεώργιο-Κωνσταντίνο Κιοσέ

Στις εξελίξεις στη φαρμακευτική επιστήμη και τον νέο ρόλο του φαρμακοποιού στο σύστημα υγείας αναφέρθηκε ο κ. Δημήτριος Ρέκκας, αναπληρωτής καθηγητής του Τομέα Φαρμακευτικής Τεχνολογίας και πρόεδρος του Τμήματος Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ, επισημαίνοντας ότι «η διατήρηση και βελτίωση της θέσης ενός σημαντικού παράγοντα, όπως αυτός του φαρμακοποιού, σε ένα σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας δεν εξαρτάται μόνο από τις δικές του επιδιώξεις όσο βάσιμες και αν είναι. Είναι απαραίτητο να κατανοήσει τις λειτουργίες και των άλλων σημαντικών παραγόντων που επιδρούν στο σύστημα και, λαμβάνοντας υπόψη το ευρύτερο περιβάλλον, να επανασχεδιάσει τη στρατηγική του με στόχο την παροχή επιστημονικώς αξιόπιστων υπηρεσιών στον ασθενή». Επιπλέον, ο κ. Ρέκκας υπογράμμισε πως «οι υπηρεσίες αυτές θα πρέπει να μην αλληλοεπικαλύπτονται με εκείνες των υπολοίπων παρόχων, να έχουν διακριτή προστιθέμενη αξία για τον ασθενή και να προκύπτουν ευθέως από την εκπαίδευση του φαρμακοποιού, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις εξελίξεις της επιστήμης και το υπάρχον νομικό πλαίσιο». Στο προεδρείο ήταν το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ, κ. Γεώργιος-Κωνσταντίνος Κιοσές.

Ο κ. Γεώργιος Σπυρούλιας, καθηγητής, πρόεδρος του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών

Ο καθηγητής Γεώργιος Σπυρούλιας με το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Γεώργιο-Κωνσταντίνο Κιοσέ

Οι «σύγχρονες NMR προσεγγίσεις στον σχεδιασμό φαρμάκων και στη μεταβολομική ανάλυση», παρουσιάστηκαν από τον καθηγητή και πρόεδρο του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Γεώργιο Σπυρούλια. Πιο συγκεκριμένα, ο καθηγητής επισήμανε ότι «Η αναγνώριση, μέσω της Φασματοσκοπίας NMR, βιοδραστικών ενώσεων και μεταβολιτών μπορεί να αναγνωρίσει και να αναλύσει ποιοτικά και ποσοτικά αυξομειώσεις των επιπέδων διαφόρων μεταβολιτών και συνεπώς να διευκρινίσει την εύρυθμη λειτουργία ενός βιοχημικού μονοπατιού ή την απορρύθμισή του. Εφαρμόζοντας τη Φασματοσκοπία NMR για τη μεταβολομική ανάλυση βιολογικών υγρών (ούρα, αίμα, ορός και πλάσμα αίματος κ.ά.) ή ακόμα και ιστών, στοχεύουμε στην ανάλυση και ταυτοποίηση μικρών μορίων, μεταβολιτών, τα οποία καταδεικνύουν τη λειτουργία ενός βιολογικού μονοπατιού». Στο προεδρείο ήταν το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ, κ. Γεώργιος-Κωνσταντίνος Κιοσές.

Διακρίνονται από αριστερά οι κ.κ. Αγ. Αγοραστός, Στ. Μπαργιώτα, Γ. Παπαζήσης, 
Α. Σιδηροπούλου, Χρ. Πουρζιτάκη και Διον. Ευγενίδης από το στρογγυλό τραπέζι
"Ψυχοφαρμακολογία & Ψυχοφαρμακοθεραπεία".

Το μεσημέρι του Σαββάτου έλαβε χώρα το στρογγυλό τραπέζι, με θέμα «Ψυχοφαρμακολογία & Ψυχοφαρμακοθεραπεία», με προεδρεύοντες τον κ. Αγοραστό Αγοραστό, αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας Πανεπιστημίου Αμβούργου, και το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ, κυρία Άννα Σιδηροπούλου.

Ο κ. Αγοραστός Αγοραστός, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας Πανεπιστημίου Αμβούργου

«Ο όρος ψυχοφαρμακολογία αναφέρεται στη μελέτη της δράσης εξωγενών ψυχοενεργών ουσιών στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στην επίδρασή τους σε συναισθηματικό, γνωσιακό, συμπεριφορικό και λειτουργικό επίπεδο με γνώμονα τη θεραπευτική προσέγγιση ψυχιατρικών συμπτωμάτων και νοσημάτων» επισήμανε ο κ. Αγοραστός Αγοραστός, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας Πανεπιστημίου Αμβούργου. Και συμπλήρωσε πως «Η πρόοδος στη μοντέρνα φαρμακοθεραπεία της ψυχικής νόσου μετρά λιγότερο από 70 χρόνια. Η χρήση όμως ψυχοενεργών ουσιών συνοδεύει την ιστορία της ανθρωπότητας μέσα στους αιώνες και ορίζει συχνά την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού».

Ο κ. Γεώργιος Παπαζήσης, επίκουρος καθηγητής Βασικής & Κλινικής Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ

Παίρνοντας τον λόγο ο κ. Γεώργιος Παπαζήσης, επίκουρος καθηγητής Βασικής & Κλινικής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, ανέπτυξε το πολύ ενδιαφέρον θέμα «Ψυχοφαρμακολογία και φαρμακοεπαγρύπνηση: Ο ρόλος του επαγγελματία υγείας», τονίζοντας ότι «Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε παθήσεις του ΚΝΣ, και στην ψυχιατρική ειδικότερα, εμφανίζουν ανεπιθύμητες ενέργειες από διάφορα οργανικά συστήματα με συχνότητα που δεν είναι σαφώς τεκμηριωμένη. Τα δεδομένα από τις προ-εγκριτικές μελέτες των φαρμάκων έχουν περιορισμένη ισχύ στην πρόβλεψη όλων των δράσεων των φαρμάκων και για τον λόγο αυτό όταν το φάρμακο κυκλοφορεί στον γενικό πληθυσμό (real world conditions) εμφανίζονται και δράσεις μη αναμενόμενες. Το κύριο εργαλείο καταγραφής των ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων είναι η κίτρινη κάρτα του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων που μπορεί να συμπληρωθεί τόσο από επαγγελματίες υγείας όσο και ασθενείς».

Η κυρία Σταυρούλα Μπαργιώτα, ψυχίατρος-ψυχοθεραπεύτρια, διδάκτωρ Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Οι «αντιψυχωσικοί παράγοντες και σταθεροποιητές της διάθεσης: από την ψυχιατρική κλινική πρακτική στην καθημερινότητα του φαρμακείου» αποτέλεσαν το θέμα της ομιλίας της κυρίας Σταυρούλας Μπαργιώτα, ψυχιάτρου-ψυχοθεραπεύτριας, διδάκτορα Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Κατά τη διάρκεια της εισήγησής της ανέφερε ότι «οι αντιψυχωσικοί παράγοντες, καθώς και οι σταθεροποιητές της διάθεσης, αποτελούν δύο σημαντικές κατηγορίες φαρμάκων στην ψυχιατρική καθημερινότητα, καθώς χορηγούνται κυρίως για την αντιμετώπιση των ψυχωσικών διαταραχών και της διπολικής διαταραχής αντίστοιχα. Από την εισαγωγή της χρήσης τους στα τέλη του 20ου αιώνα, μέχρι και σήμερα, η συνταγογράφηση των συγκεκριμένων κατηγοριών φαρμάκων έχει αυξηθεί. Πολλά νέα σκευάσματα, αλλά και νέες μορφές, έχουν εισέλθει στην καθημερινότητα του φαρμακείου,  όπως για παράδειγμα, τα μακράς δράσης ενέσιμα αντιψυχωσικά».

Η κυρία Χρύσα Πουρζιτάκη, επίκουρη καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας, Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ

Η κυρία Χρύσα Πουρζιτάκη, επίκουρη καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας στο Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ, ολοκληρώνοντας με την ομιλία της τη θεματολογία του στρογγυλού τραπεζιού, παρουσίασε στοιχεία σχετικά με τη χρήση και την κατάχρηση των βενζοδιαζεπινών σήμερα. Πιο συγκεκριμένα, η κυρία Πουρζιτάκη επισήμανε ότι «οι βενζοδιαζεπίνες είναι ψυχοδραστικά φάρμακα με ηρεμιστικές, υπνωτικές, αγχολυτικές, αντισπασμωδικές, αναισθητικές και μυοχαλαρωτικές ιδιότητες. Τα κύρια πλεονεκτήματα των βενζοδιαζεπινών είναι η υψηλή αποτελεσματικότητα και ασφάλεια, η ταχεία έναρξη δράσης και το χαμηλό κόστος τους. Η συνιστώμενη χρήση τους θα πρέπει να περιορίζεται στη βραχυπρόθεσμη χορήγησή τους για τη θεραπεία του άγχους, όπου εμφανίζει θεαματικά αποτελέσματα. Σχεδόν όλα τα μειονεκτήματά που προκύπτουν από τη χρήση των βενζοδιαζεπινών συνδέονται με μακροχρόνια χορήγησή τους, καθώς φέρουν τον κίνδυνο κατάχρησης και μπορεί να προκαλέσουν εξάρτηση ή εθισμό». 

Στιγμιότυπο από το στρογγυλό τραπέζι «Ενδοκρινολογία»

Με προεδρεύοντες τον κ. Δημήτριο Γουλή, αναπληρωτή καθηγητή Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, τον κ. Στέργιο Πολύζο, ενδοκρινολόγο, επίκουρο καθηγητή Φαρμακολογίας – Μεθοδολογίας της Έρευνας στο Ιατρικό Τμήμα ΑΠΘ, και τον πρόεδρο του ΦΣΘ κ. Διονύσιο Ευγενίδη, έλαβε χώρα το στρογγυλό τραπέζι για την «Ενδοκρινολογία», με το οποίο έκλεισαν και οι εργασίες του Σαββάτου.

Η κυρία Ευαγγελία Κιντιράκη, ενδοκρινολόγος, υποψήφια διδάκτορας,
Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ

Στο πλαίσιο αυτό, η κυρία Ευαγγελία Κιντιράκη, ενδοκρινολόγος, υποψήφια διδάκτορας, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, ανέπτυξε το θέμα «Υποκατάσταση με θυροξίνη: αλληλεπιδράσεις με άλλα συγχορηγούμενα φάρμακα». Η κυρία Κιντιράκη επισήμανε ότι «διάφοροι συγχορηγούμενοι φαρμακευτικοί παράγοντες αλληλεπιδρούν με τη λεβοθυροξίνη επηρεάζοντας την απορρόφησή της από το γαστρεντερικό σύστημα ή τον μεταβολισμό της ή τη σύνδεσή της με τη δεσμευτική της πρωτεΐνη (TBG). Τέλος, η συγχορήγηση λεβοθυροξίνης με ορισμένους φαρμακευτικούς παράγοντες (π.χ. τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, κουμαρινικά αντιπηκτικά) δύναται να επηρεάσει τη θεραπευτική τους επίδραση και κατ’ επέκταση την ασφάλεια και αποτελεσματικότητά τους».

Ο κ. Σπύρος Καρράς, ενδοκρινολόγος, ακαδημαϊκός υπότροφος, Τμήμα Ενδοκρινολογίας,
Διαβήτη και Μεταβολισμού, Α’ Παθολογική Κλινική ΑΠΘ

Το επίκαιρο θέμα της ανεπάρκειας της βιταμίνης D και το «σε ποιους, πότε και πώς απαιτείται υποκατάσταση», ανέπτυξε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο κ. Σπύρος Καρράς, ενδοκρινολόγος, ακαδημαϊκός υπότροφος, Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, Α’ Παθολογική Κλινική ΑΠΘ. Επισήμανε δε ότι «Η υποβιταμίνωση D έχει συσχετιστεί σε πληθώρα δεδομένων παρατήρησης με αυξημένο επιπολασμό σκελετικών και εξωσκελετικών κλινικών εκβάσεων όπως η ραχίτιδα, η οστεομαλακία, το αλλεργικό άσθμα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η εκφυλιστική άνοια αλλά και νεοπλασίες, όπως αυτές του μαστού και του παχέος εντέρου. Οι μελέτες υποκατάστασης με βιταμίνη D, από την άλλη μεριά, δεν καταγράφουν συνολικό όφελος επί του παρόντος, στις διάφορες εκβάσεις, με εξαίρεση το μυοσκελετικό και την αναπαραγωγή». 

Ο κ. Παναγιώτης Αναγνωστής, ενδοκρινολόγος, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής,
Α’ Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ

Παίρνοντας τον λόγο ο κ. Παναγιώτης Αναγνωστής, ενδοκρινολόγος στη Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, παρουσίασε το θέμα «Οστεοπόρωση: έλεγχος (screening) και εξατομικευμένη θεραπεία». Επισήμανε ότι «Η οστεοπόρωση αποτελεί τη διαταραχή της αρχιτεκτονικής του οστού, η οποία οδηγεί σε αυξημένη ευθραυστότητα, προδιαθέτοντας σε αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Τα διαθέσιμα αντι-οστεοπορωτικά φάρμακα είναι: εκλεκτικοί τροποποιητές των υποδοχέων οιστρογόνων (ραλοξιφένη, μπαζεντοξιφένη), διφωσφονικά (αλενδρονάτη, ρισεδρονάτη, ιμπανδρονάτη, ζολεδρονικό οξύ), τεριπαρατίδη, denosumab, καθώς και η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (οιστρογόνο). Συνιστάται επίσης η συγχορήγηση ασβεστίου και βιταμίνης D. Η επιλογή της θεραπείας πρέπει να είναι εξατομικευμένη, ανάλογα με τη βαρύτητα, το ιστορικό και τις ιδιαιτερότητες του/της ασθενούς».

Ο κ. Xρήστος Τσαμέτης, ενδοκρινολόγος, κλινικός ανδρολόγος (ΕΑΑ), ακαδημαϊκός υπότροφος,
Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ

«Το αυξημένο οξειδωτικό stress, που ανευρίσκεται στο σπέρμα σημαντικού ποσοστού υπογόνιμων ανδρών, αποτέλεσε το παθοφυσιολογικό έναυσμα για τη μελέτη της θεραπευτικής αποτελεσματικότητας ουσιών και συμπληρωμάτων διατροφής με αντιοξειδωτική δράση στην αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας», υπογράμμισε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του για την ανδρική υπογονιμότητα ο κ. Χρήστος Τσαμέτης, ενδοκρινολόγος, κλινικός ανδρολόγος (ΕΑΑ), ακαδημαϊκός υπότροφος, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ. Και συμπλήρωσε πως «παράγοντες που κυρίως έχουν μελετηθεί είναι οι βιταμίνες Ε και C, το φυλλικό οξύ, το σελήνιο, ο ψευδάργυρος, η γλουταθειόνη, η καρνιτίνη, η Ν-ακετυλοκυστεΐνη, το συνένζυμο Q10, το λυκοπένιο, η πεντοξυφυλλίνη και ποικίλοι συνδυασμοί τους».

Ο κ. Παύλος Πουλάκος, ενδοκρινολόγος, υποψήφιος διδάκτορας, 
Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ

Το στρογγυλό τραπέζι της ενδοκρινολογίας έκλεισε με την ομιλία του κ. Παύλου Πουλάκου, ενδοκρινολόγου, υποψήφιου διδάκτορα, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, με θέμα «Διαιτητική, φαρμακευτική και χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας». Ο κ. Πουλάκος επισήμανε πως «Υπάρχουν πολλαπλές δυνατότητες θεραπείας, εκτελούμενες κλιμακωτά, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης (ακραίες τιμές Δείκτη Μάζας Σώματος ή ύπαρξη επιπλοκών), καθώς και με βάση την αποτυχία προηγούμενης παρέμβασης. Η θεραπεία της παχυσαρκίας αποτελεί μείζον πεδίο έρευνας, λόγω των διαστάσεων της επίπτωσής της παγκοσμίως».

Διακρίνονται από αριστερά οι κ.κ. Σπ. Καρράς, Χαρ. Σαρδέλης, Π. Αναγνωστής, Χρ. Τσαμέτης,
Ευαγ. Κιντιράκη, Διον. Ευγενίδης, Δ. Γουλής, Π. Πουλάκος και Στ. Πολύζος.

Η κυρία Γεωργία Βαλσαμή, αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τομέας Φαρμακευτικής Τεχνολογίας,
Τμήμα Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Γεωργία Βαλσαμή με το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Μιχάλη Βολώνη

Την Κυριακή 6 Μαΐου, οι εργασίες ξεκίνησαν με την ομιλία της κυρίας Γεωργίας Βαλσαμή, αναπληρώτριας καθηγήτριας του Τομέα Φαρμακευτικής Τεχνολογίας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ, με θέμα «Παιδιατρικά φάρμακα: Κανονιστικό πλαίσιο στην E.E.». Η κυρία Βαλσαμή ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «Μέχρι πρόσφατα, η ανάπτυξη παιδιατρικών φαρμάκων ήταν ιδιαίτερα προβληματική με την παιδιατρική συνταγογράφηση να βασίζεται κυρίως στην εμπειρία του θεράποντος ιατρού και όχι σε κλινικές μελέτες και η προσαρμογή της δόσης να γίνεται με πρακτικές όπως π.χ. “τεμαχισμός” του δισκίου των ενηλίκων και χορήγηση ενός τμήματος. Αυτή η “εκτός ένδειξης» (off-label) χρήση των φαρμάκων των ενηλίκων στα παιδιά, ενέχει τον κίνδυνο της υπό- ή υπερ-δοσολογίας και εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών που δεν επηρεάζουν τους ενήλικες αλλά είναι ιδιαίτερα σοβαρές για τα παιδιά. Στην Ε.Ε. την τελευταία δεκαετία δημιουργήθηκε ένα παιδιατρικό κανονιστικό/νομοθετικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος σε συνεργασία με την αντίστοιχη Παιδιατρική Επιτροπή του ΕΜΑ». Στο προεδρείο ήταν το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Μιχάλης Βολώνης.

Στιγμιότυπο από το στρογγυλό τραπέζι «Μαιευτική-Γυναικολογία»

Με προεδρεύοντες τον κ. Θεόδωρο Αγοραστό, καθηγητή Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Δ' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη, και το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ, κ. Αθανάσιο Αλειφτήρα, πραγματοποιήθηκε το πρωί της Κυριακής το στρογγυλό τραπέζι «Μαιευτική-Γυναικολογία».

Ο κ. Κωνσταντίνος Δίνας, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, 
διευθυντής Β' Μ-Γ Κλινικής ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη

Παίρνοντας τον λόγο ο κ. Κωνσταντίνος Δίνας, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, διευθυντής Β' Μ-Γ Κλινικής ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη, ανέπτυξε το θέμα «Χημειοπροφύλαξη και φαρμακευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού» επισημαίνοντας ότι «Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια του γυναικείου φύλου. Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού είναι κυρίως χειρουργική. Μετά τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου ακολουθεί κατά κανόνα η χορήγηση ακτινοβολίας σε πολλές δόσεις, με σκοπό την ελάττωση της πιθανότητας τοπικής υποτροπής της νόσου». Και συμπλήρωσε πως «σε ερευνητικό επίπεδο χρησιμοποιούνται μικρομοριακές ενώσεις, βιολογικοί παράγοντες και νανοσωματίδια με σκοπό την ενίσχυση της δράσης άλλων χημειοθεραπευτικών ή την παρεμπόδιση της έκφρασης ογκογονιδίων. Σε πειράματα σε ποντίκια, βρέθηκε ότι η έγχυση μέσω της θηλής νανοσωματιδίων που περιείχαν RNA που παρεμπόδιζε την έκφραση του γονιδίου HoxA1, το οποίο παίζει κυρίαρχο ρόλο στην ογκογένεση, εμπόδιζε τον πολλαπλασιασμό των επιθηλιακών κυττάρων και η πιθανότητα ογκογένεσης ελαττωνόταν κατά 75%».

Ο κ. Δημήτριος Βαβίλης, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Α' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ,
Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη

«Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της εμμηνόπαυσης (αμέσων-αγγειοκινητικά συμπτώματα, και απωτέρων-ουρογεννητικά, απώλεια οστίτη ιστού, καρδιαγγειακά συμβάματα) διαμορφώθηκε και εξελίχθηκε κατά το πέρασμα του χρόνου. Στο διάστημα 1970-2002 (δημοσίευση της μελέτης WHI) η αντιμετώπιση εστιαζόταν, σχεδόν αποκλειστικά, στη χορήγηση ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης (HRT). Μετά το 2002 και τη σχεδόν κατάργηση της HRT η αντιμετώπιση εστιάστηκε στον τρόπο ζωής (lifestyle) της εμμηνοπαυσιακής γυναίκας και στη χορήγηση, σε δεύτερη μοίρα, φαρμάκων (HRT, Herbals, φαρμακευτική αιτιολογική αντιμετώπιση). Σήμερα, φαίνεται να έχει επιτευχθεί μια ισορροπία μεταξύ της φαρμακευτικής αντιμετώπισης (ορμονική θεραπεία) και του τρόπου ζωής της γυναίκας. Η ορμονική θεραπεία έχει επανάλθει πλέον στο προσκήνιο όχι όμως σε ρόλο πρωταγωνιστή αλλά συμπρωταγωνιστή». Τα παραπάνω τόνισε στην ομιλία του ο κ. Δημήτριος Βαβίλης, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Α' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη

Ο κ. Κίμων Χατζησταματίου, διδάκτωρ ΑΠΘ, ακαδημαϊκός υπότροφος Β' Μ-Γ Κλινικής ΑΠΘ,
Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη

Μιλώντας για τη φαρμακευτική αγωγή στην κύηση, ο κ. Κίμων Χατζησταματίου, διδάκτωρ ΑΠΘ, ακαδημαϊκός υπότροφος Β' Μ-Γ Κλινικής ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη,  υπογράμμισε ότι «Η φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται κατά τη διάρκεια της κύησης γενικώς περιλαμβάνει τις βιταμίνες και τα συμπληρώματα διατροφής, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για καταστάσεις και επιπλοκές σχετικές με την κύηση και τα φάρμακα που λαμβάνονταν πριν την κύηση και τίθεται το ερώτημα της συνέχισης ή της διακοπής τους κατά τη διάρκεια της κύησης. Ο κύριος τρόπος αξιολόγησης της ασφάλειας χορήγησης ενός φαρμάκου κατά την κύηση είναι η αξιοποίηση συγκεκριμένων πληροφοριών για κάθε φάρμακο με βάση προκαθορισμένη φόρμα, ξεχωριστά τόσο για την επίδραση στην κύηση, όσο βέβαια και για άλλες καταστάσεις όπου χρειάζεται ιδιαίτερη μέριμνα όπως ο θηλασμός». 

Ο κ. Στρατής Κολυμπιανάκης, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας και
Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Α' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη

Η «Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, Εξωσωματική Γονιμοποίηση και φαρμακευτικές παρεμβάσεις» ήταν το θέμα που ανέπτυξε ο κ. Στρατής Κολυμπιανάκης, MD, MSc, PhD, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Α' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου. «Η υπογονιμότητα έχει αναγνωρισθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ως ένα διεθνές πρόβλημα δημόσιας υγείας, με σημαντικές δημογραφικές και κοινωνικές επιπτώσεις, που αφορά στο 15% περίπου των  ζευγαριών  αναπαραγωγικής  ηλικίας. Για την αντιμετώπισή του, τα υπογόνιμα ζευγάρια υποβάλλονται σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με πιο συχνή την εξωσωματική γονιμοποίηση. Ο σημαντικότερος παράγοντας που συνετέλεσε στην αύξηση της αποτελεσματικότητας της εξωσωματικής γονιμοποίησης ήταν η δυνατότητα ανάκτησης πολλαπλών ωαρίων μετά από ωοθηκική διέγερση», τόνισε ο κ. Κολυμπιανάκης.

Η κυρία Αθηνά Τσερτανίδου, μαιευτήρ-γυναικολόγος, επιστ. συνεργάτης, Δ' Μ-Γ Κλινική,
Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη

«Οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία λαμβάνουν μέρος ως απαραίτητα συστατικά στη δομή και τη λειτουργία των κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού, με αποτέλεσμα η ανεπάρκεια ή η έλλειψή τους να προκαλεί συχνά σοβαρές παθήσεις. Ωστόσο οι μεγάλες δόσεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων μπορούν να αποδειχθούν τοξικές για τον οργανισμό, προκαλώντας βλάβες σε διάφορα όργανα και συγγενείς ανωμαλίες στα έμβρυα», υπογράμμισε κατά τη διάρκεια της ομιλίας της η κυρία Αθηνά Τσερτανίδου, μαιευτήρ-γυναικολόγος, επιστ. συνεργάτης, Δ' Μ-Γ Κλινική, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη. Και τόνισε πως «η φαρμακευτική χορήγηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων έχει συγκεκριμένες ενδείξεις και πρέπει να γίνεται υπό ιατρική παρακολούθηση».

Ο κ. Θεόδωρος Αγοραστός, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας,
Δ' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη

Το στρογγυλό τραπέζι έκλεισε με την ομιλία του ο κ. Θεόδωρος Αγοραστός, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Δ' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη. Ο κ. Αγοραστός αναφέρθηκε στα εμβόλια εναντίον της HPV μόλυνσης και επισήμανε ότι «Με την κυκλοφορία του 9δύναμου HPV-εμβολίου οι δυνατότητες πρωτογενούς πρόληψης αυξάνονται έτι περισσότερο, διότι το νέο εμβόλιο παρέχει προστασία από το ~90% του κινδύνου καρκινογένεσης στον τράχηλο (έναντι ~70% των μέχρι σήμερα κυκλοφορούντων εμβολίων). Παράλληλα, είναι προφανές, ότι λόγω του μικρότερου κινδύνου, πρέπει να διαφοροποιηθούν και οι στρατηγικές προσυμπτωματικού ελέγχου των γυναικών». Συμπλήρωσε δε πως «η μεγαλύτερη προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί και στη χώρα μας στο να αυξηθεί το ποσοστό εμβολιασμού των κοριτσιών, από την ηλικία των 11 ετών και άνω, αλλά και γενικότερα των γυναικών -διότι ο εμβολιασμός εναντίον της HPV μόλυνσης προσφέρει προστασία και σε μεγαλύτερες γυναίκες-, με τελικό στόχο την ελάττωση της επίπτωσης και της θνησιμότητας από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά πιθανόν και από άλλους καρκίνους, όπως κόλπου, αιδοίου, πρωκτού, στοματοφάρυγγα, λάρυγγα και ίσως και άλλων οργάνων».

Διακρίνονται από αριστερά οι κ.κ. Αθ. Αλειφτήρας, Κ. Χατζησταματίου, Δ. Βαβίλης,
Αθ. Τσερτανίδου, Στρ. Κολυμπιανάκης και Θεοδ. Αγοραστός.

Ο κ. Μανώλης Φουστέρης, επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Φαρμακευτικής Χημείας
ου Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών

Ο επίκουρος καθηγητής Μανώλης Φουστέρης με τον πρόεδρο του ΦΣΘ κ. Διονύσιο Ευγενίδη

Το θέμα «Από την Κινίνη, στην Αρτεμισινίνη και τα σύγχρονα ανθελονοσιακά φάρμακα» ανέπτυξε ο κύριος Μανώλης Φουστέρης, επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Φαρμακευτικής Χημείας του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών, τονίζοντας ότι «Βιοδραστικά συστατικά από φυσικές πηγές έχουν αξιοποιηθεί ως ανθελονοσιακοί παράγοντες ή ως ενώσεις-οδηγοί (lead compounds) για την ανακάλυψη νέων, δραστικότερων μορίων. Η κινίνη, αλκαλοειδές της κιγχόνης, υπήρξε ένα από τα πρώτα φυσικά προϊόντα που χρησιμοποιήθηκαν στη μάχη έναντι της ελονοσίας. Παράλληλα, ο βασικός σκελετός της αποτέλεσε τη βάση για τον σχεδιασμό δομικά απλούστερων αναλόγων, όπως η χλωροκίνη, η πριμακίνη και η μεφλοκίνη, τα οποία επίσης έχουν χρησιμοποιηθεί επιτυχώς ως ανθελονοσιακά φάρμακα. Ωστόσο, η εμφάνιση ανθεκτικών παρασίτων στην κινίνη και τα παράγωγά της, έδωσαν το έναυσμα για την ανακάλυψη νέων παραγόντων που θα αντιμετώπιζαν τη συγκεκριμένη απειλή. Η αρτεμισινίνη, ένα λακτονικό σεσκιτερπένιο που απομονώθηκε το 1972 από το φυτό Artemisia annua, αποτέλεσε ορόσημο στη χημειοθεραπεία έναντι της ελονοσίας». Στο προεδρείο ήταν ο πρόεδρος του ΦΣΘ, κ. Διονύσιος Ευγενίδης.

Διακρίνονται από αριστερά οι κ.κ. Θ. Γιανννόπουλος, Κ. Μπομπορίδης, Θ. Παπαθωμάς,
Α. Κώνστας, Φ. Τοπούζης και Διον. Ευγενίδης από το στρογγυλό τραπέζι της "Οφθαλμολογίας".

Το μεσημέρι της Κυριακής πραγματοποιήθηκε το στρογγυλό τραπέζι για την «Οφθαλμολογία», με προεδρεύοντες τον κ. Φώτη Τοπούζη, καθηγητή Οφθαλμολογίας ΑΠΘ, και τον πρόεδρο του ΦΣΘ, κ. Διονύσιο Ευγενίδη.

Ο κ. Θωμάς Παπαθωμάς, χειρουργός Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς,
ακαδημαϊκός υπότροφος Α΄ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΑΠΘ ΑΧΕΠΑ

Στο πλαίσιο του στρογγυλού τραπεζιού, ο κ. Θωμάς Παπαθωμάς, χειρουργός Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς, ακαδημαϊκός υπότροφος Α΄ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΑΠΘ ΑΧΕΠΑ, παρουσίασε δύο πολύ ενδιαφέροντα θέματα: «Φαρμακοκινητική και οφθαλμός» και «Η κορτιζόνη τοπικά και συστηματικά χορηγούμενη: φίλος ή εχθρός».

Σε ό,τι αφορά το πρώτο θέμα, ο κ. Παπαθωμάς επισήμανε ότι «Η οφθαλμική τοπική αγωγή σχετίζεται πρωταρχικά με την ανάγκη για τη θεραπεία οφθαλμικών παθήσεων. Ο οφθαλμός είναι από τα όργανα με εύκολη προσβασιμότητα για τοπική αγωγή. Υπάρχουν φάρμακα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην εξωτερική επιφάνεια του οφθαλμού (τοπικά), στο εσωτερικό του οφθαλμού (ενδοϋαλοειδικά) ή περιοφθαλμικά. Τα συνηθέστερα φάρμακα είναι σε μορφή εναιωρήματος, διαλύματος και αλοιφής. Αυτά όμως ξεπλένονται γρήγορα λόγω της έκκρισης των δακρύων και της αποχέτευσής τους μέσω της δακρυϊκής συσκευής. Έτσι πιο πρόσφατοι τρόποι χορήγησης είναι σε μορφή γέλης και ενδοϋαλοειδικών ενέσεων ή ενθεμάτων».

Σε ό,τι αφορά στο δεύτερο, υπογράμμισε πως «Οι τρόποι χορήγησης των στεροειδών σε παθήσεις του οφθαλμού περιλαμβάνουν την τοπική (οφθαλμικές σταγόνες και αλοιφές, δερματικές αλοιφές), τις περιοφθαλμικές ενέσεις (υποεπιπεφυκοτική, υποτενόνεια, οπισθοβόλβια), τις ενδοϋαλοειδικές ενέσεις (σε μορφή διαλύματος ή ενθεμάτων) και τη συστηματική (από του στόματος ή παρεντερική, όπως ενδοφλέβια και ενδομυϊκή). Καθένας από αυτούς τους τρόπους χορήγησης έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Βασικό ρόλο στον καθορισμό του κατάλληλου τρόπου χορήγησης έχει η ίδια η οφθαλμική πάθηση που θέλουμε να θεραπεύσουμε και κατά πόσο αποτελεί μέρος μίας συστηματικής νόσου».

Ο κ. Αναστάσιος Κώνστας, καθηγητής Οφθαλμολογίας ΑΠΘ, 
Α’ και Γ’ Πανεπιστημιακές Οφθαλμολογικές Κλινικές ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη

Παίρνοντας τον λόγο ο κ. Αναστάσιος Κώνστας, καθηγητής Οφθαλμολογίας ΑΠΘ, Α’ και Γ’ Πανεπιστημιακές Οφθαλμολογικές Κλινικές ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη, αναφέρθηκε στην αποτελεσματικότητα και τις ανεπιθύμητες ενέργειες αντιγλαυκωματικών φαρμάκων, καθώς και τη σημασία της συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή. Τόνισε δε ότι «Η σημερινή αντιμετώπιση του γλαυκώματος αποσκοπεί στη σημαντική μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης ξεκινώντας σχεδόν πάντα με φαρμακευτική αγωγή (ΦΑ) με χρήση τοπικών κολλυρίων. Αν και τα νέα φάρμακα παρέχουν το πλεονέκτημα του εύρους επιλογών με στόχο την εξατομικευμένη, αποτελεσματική και ασφαλή θεραπεία των γλαυκωματικών ασθενών, η σωστή επιλογή εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τον κάθε οφθαλμίατρο. Το κύριο πρόβλημα παραμένει η πλήρης κατανόηση των χαρακτηριστικών των νέων φαρμάκων και η κριτική αξιολόγηση της σωστής χρήσης τους στον αλγόριθμο της ΦΑ του γλαυκώματος».

Ο κ. Κωνσταντίνος Μπομπορίδης, επίκουρος καθηγητής Οφθαλμολογίας ΑΠΘ

«Η ακριβής κλινική διάγνωση της νόσου Οφθαλμικής Επιφάνειας είναι απαραίτητη για τη στοχευμένη θεραπεία, αλλά η αρχική αντιμετώπιση με σκευάσματα τεχνητών δακρύων προσφέρει ανακούφιση και περιορισμό της βλάβης. Είναι αναγκαία η διαφοροποίηση των κλάσεων τεχνητών δακρύων, των συστατικών τους σε συμπλήρωμα της υδάτινης ή λιπιδικής φάσης της δακρυϊκής στοιβάδας με πιθανά επιπρόσθετα ενεργά συστατικά (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, οσμοπροστασία κ.ά.) και ύπαρξη ή όχι συντηρητικών. Η χορήγηση αντιβιοτικών στοχεύει στην προστασία του κερατοειδή ή την αντιμετώπιση λοίμωξης, απαιτεί όμως την αναγνώριση του παθογόνου αιτίου, καθώς συχνά στον οφθαλμό υπάρχουν μυκητιασικές, ιογενείς  και πρωτοζωικές λοιμώξεις». Τα παραπάνω επισήμανε ο κ. Κωνσταντίνος Μπομπορίδης, επίκουρος καθηγητής Οφθαλμολογίας ΑΠΘ, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του με θέμα «Νόσος Οφθαλμικής Επιφάνειας και Επιπεφυκίτιδες: Τα τεχνητά δάκρυα, τα αντιβιοτικά και η κορτιζόνη».

Ο κ. Θεόδωρος Γιαννόπουλος, χειρουργός Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς,
ακαδημαϊκός υπότροφος Α΄ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΑΠΘ ΑΧΕΠΑ

«Ενδοϋαλοειδικές ενέσεις: Ενδείξεις και η σημασία της τήρησης των πρωτοκόλλων χορήγησης» ήταν το θέμα που ανέπτυξε ο κ. Θεόδωρος Γιαννόπουλος, FEBO, χειρουργός Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς, ακαδημαϊκός υπότροφος Α΄ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΑΠΘ ΑΧΕΠΑ. Ο κ. Γιαννόπουλος ανέφερε ότι «Τα αποτελέσματα των κλινικών μελετών είναι εντυπωσιακά, με περίπου 30% των ασθενών να βελτιώνουν σημαντικά και 90% να διατηρούν την οπτική τους οξύτητα σε παθήσεις που μέχρι πριν 15 χρόνια θεωρούνταν ανίατες, ωστόσο δεν μπορούν να αναπαραχθούν στην καθ’ ημέρα κλινική πράξη λόγω αδυναμίας συμμόρφωσης με τα  προτεινόμενα θεραπευτικά πρωτόκολλα. Οι κυριότεροι λόγοι είναι το κόστος,  η συχνότητα των εγχύσεων, ο μεγάλος φόρτος στις κλινικές και η γενική υγεία των ασθενών». Και υπογράμμισε πως «Η τήρηση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων έχει τεράστια σημασία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των, επικίνδυνων για την όραση, ασθενειών και απαιτεί  αρμονική συνεργασία των θεραπόντων ιατρών με τους ασθενείς και τους φαρμακοποιούς».

Ακολούθησαν τέσσερις πολύ ενδιαφέρουσες ομιλίες στις οποίες προήδρευσαν διαδοχικά τα μέλη του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ.κ. Αθανάσιος Αλειφτήρας και Χαράλαμπος Σαρδέλης. Πιο συγκεκριμένα:

Ο κ. Βασίλης Δημόπουλος, καθηγητής του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ

Ο καθηγητής Βασίλης Δημόπουλος με τον κ. Αθανάσιο Αλειφτήρα, μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ 

Στην ομιλία του ο κ. Βασίλης Δημόπουλος, καθηγητής του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ, έκανε επισκόπηση των βιταμινών ως ειδικών χημικών οντοτήτων. Οι βιταμίνες δρουν συνήθως ως συνένζυμα και δεν βιοσυντίθενται ολικά σε ανώτερους ζωικούς οργανισμούς. Παρέχονται κυρίως με τη διατροφή, ενώ η απουσία τους οδηγεί σε νόσους ανεπάρκειας. Αντιπροσωπευτικές δομές βιταμινών της ομιλίας αποτέλεσαν το φυλλικό οξύ, το νικοτινικό οξύ, το νικοτιναμίδιο, το ασκορβικό οξύ, η α-τοκοφερόλη, η βιταμίνη Κ, η θειαμίνη και η βιταμίνη D. Ο κ. Δημόπουλος υπογράμμισε πως «Η θεώρηση των βιταμινών ως χημικών οντοτήτων θα διευκολύνει την κατανόηση της σημασίας των σχέσεων δομής και φυσικοχημικών ιδιοτήτων ως προς τη βιοδραστικότητα (φαρμακοκινητική και φαρμακοδυναμική), τον τρόπο του χημικού-μοριακού μηχανισμού δράσης, τη χημική σταθερότητα, τον τρόπο απορρόφησης (παθητικής και ενεργητικής) και την εμφάνιση νόσων ανεπάρκειας καθώς και τοξικότητας». 

Η κ. Ελένη Ρέκκα, καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ

Η καθηγήτρια Ελένη Ρέκκα με τον κ. Χαράλαμπο Σαρδέλη, μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ 

Η φαρμακοχημική αντιμετώπιση γαστροτοξικής δράσης μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων αποτέλεσε αντικείμενο της ομιλίας της κυρίας Ελένης Ρέκκα, καθηγήτριας του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ. Όπως τόνισε η κυρία Ρέκκα «Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα κατατάσσονται στα παλαιότερα αλλά και ευρύτερα χρησιμοποιούμενα θεραπευτικά μέσα. Δυστυχώς, οι ανεπιθύμητες ενέργειες αυτών, ιδιαιτέρως η γαστρεντερική τους τοξικότητα, εξακολουθούν να αποτελούν τον κυριότερο ανασταλτικό παράγοντα στη χρήση τους. Λόγω του μηχανισμού δράσης τους, αναστολή της κυκλοξυγονάσης (COX), σε συνδυασμό με τον ασθενώς όξινο χαρακτήρα των περισσοτέρων από αυτά, καταστέλλονται και αποδιοργανώνονται μείζονες προστατευτικοί μηχανισμοί του γαστρεντερικού συστήματος. Φαίνεται ότι καταβάλλονται αρκετές επιστημονικές προσπάθειες για την ανάπτυξη ασφαλών μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Πάντως, υπάρχουν ακόμη προβλήματα που θα πρέπει να επιλυθούν, έτσι, ο σχεδιασμός ασφαλών φαρμάκων για την αγωγή φλεγμονωδών καταστάσεων εξακολουθεί να αποτελεί μεγάλη επιστημονική πρόκληση».

Η κυρία Διονυσία Παπαγιαννοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας
στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ

Η επίκουρη καθηγήτρια Διονυσία Παπαγιαννοπούλου με τον κ. Χαράλαμπο Σαρδέλη, μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ

Παίρνοντας τον λόγο η κυρία Διονυσία Παπαγιαννοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ,  παρουσίασε τις ραδιοφαρμακευτικές εφαρμογές στην Πυρηνική Ογκολογία. Ανέφερε ότι «Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς καρκίνους στους άνδρες. Η έγκαιρη ανίχνευση εστιών υποτροπής και η σταδιοποίηση είναι ιδιαιτέρα σημαντική. Το ειδικό προστατικό μεμβρανικό αντιγόνο (PSMA) είναι μια διαμεμβρανική γλυκοπρωτεΐνη του οποίου η έκφραση είναι αυξημένη σε προχωρημένους και μεταστατικούς προστατικούς καρκίνους, καθώς και στην υποτροπιάζουσα νόσο. Η υπερέκφρασή του στον καρκίνο του προστάτη, το καθιστά ιδανικό μοριακό στόχο για την ανάπτυξη διαγνωστικών και θεραπευτικών ραδιοφαρμάκων».

Ο κ. Εμμανουήλ Παπαβασιλείου, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, Ηνωμένο Βασίλειο

Ο ερευνητής κ. Εμμανουήλ Παπαβασιλείου με τον κ. Χαράλαμπο Σαρδέλη, μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ

Το συνέδριο έκλεισε με την ομιλία του κ. Εμμανουήλ Παπαβασιλείου, PhD, MBA, MSc, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος και παρουσίασε τα πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα της έρευνάς με θέμα «Τα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης στους Έλληνες φαρμακοποιούς: Ο ρόλος της γονικής μέριμνας». Πιο συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν ότι οι μισοί από τους συμμετέχοντες (49%) είχαν υψηλό επίπεδο συναισθηματικής εξάντλησης. Αντίθετα, το μισό περίπου δείγμα (45.4%) είχε χαμηλό δείκτη αποπροσωποίησης. Αναφορικά με τον τρίτο δείκτη επαγγελματικής εξουθένωσης το 31% από το δείγμα εμφάνισε υψηλά επίπεδα προσωπικής επίτευξης. Ο κ. Παπαβασιλείου επισήμανε πως «Σύμφωνα με τα παραπάνω μπορούμε να πούμε ότι παρόλο που ένας/μια στους δύο φαρμακοποιούς του δείγματος εμφάνισε υψηλά επίπεδα ψυχικής και σωματικής κόπωσης καθώς και απώλειας ενέργειας και διάθεσης (συναισθηματική εξάντληση) οι φαρμακοποιοί του δείγματος δεν έχουν απομακρυνθεί ή αποξενωθεί από τους ασθενείς/πελάτες τους αφού τα επίπεδα αποπροσωποίησης παραμένουν χαμηλά».